Ιστορίες αναβάθμισης και τρόμου: τα Άνω Πετράλωνα ως ζώνη αποικιοποίησης | Οκτώβριος 2009.
Προκήρυξη που μοιράστηκε τον Οκτώβριο του 2009 στα Άνω Πετράλωνα.
Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερο ακούμε για την «ανάγκη αναβάθμισης» του κέντρου της Αθήνας, όλο και περισσότερο παρατηρούμε περιοχές ολόκληρες να αλλάζουν πρόσωπο και χαρακτήρα, ευθυγραμμιζόμενες με αυτήν ακριβώς την τάση. Επικαλούμενοι την κακή ποιότητας ζωής στο Κέντρο αλλά και την αναντίστοιχη εικόνα της Αθήνας με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι διάφοροι επικοινωνιολόγοι του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., του Δήμου Αθηναίων και των κατασκευαστικών εταιρειών που λυμαίνονται τα οικόπεδα-φιλέτα της περιοχής που εκτείνεται από την Ομόνοια μέχρι τον Ταύρο προσπαθούν (και, εν πολλοίς, επιτυγχάνουν) να πείσουν τους κατοίκους ότι το Κέντρο πρέπει, πάση θυσία, να «αναβαθμιστεί». Αυτό που σε κάθε περίπτωση όμως ξεχνούν να πουν είναι ότι η περίφημη «αναβάθμιση» συνήθως περνάει πάνω από τους ανθρώπους, τη ζωή και τις σχέσεις τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα το Θησείο, ο Κεραμεικός και το Γκάζι που, μέσα σε μία διάρκεια 15 περίπου χρόνων, μετατράπηκαν σε ζώνες διασκέδασης, φιλόξενες για τις«εναλλακτικές κουλτούρες» αλλά καθόλου φιλόξενες για τους κατοίκους τους.Απ’ ότι φαίνεται σειρά έχουν τα Άνω Πετράλωνα, που, λόγω της θέσης τους κάτω από τους λόφους του Φιλοπάππου και τους περιορισμούς στη δόμηση που απορρέουν από αυτή -αλλά και λόγου του γεγονότος ότι μέχρι πολύ πρόσφατα θεωρούνταν λαϊκή συνοικία, κατάλληλη μόνο για τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα- είναι μία από τις ελάχιστες γειτονιές του κέντρου της Αθήνας που ξέφυγαν από την οικοδομική λαίλαπα των δεκαετιών του ’60 και του ’70, όταν το ελληνικό κράτος κατασκεύαζε τη μητρόπολή του, το διοικητικό του κέντρο και παράλληλα το αντιανθρώπινο χωνευτήρι των απελπισμένων της καθημαγμένης υπαίθρου.
Ως προέκταση του, ήδη υπερκορεσμένου από εμπορικής άποψης, Θησείου, τα Άνω Πετράλωνα μπαίνουν στο στόχαστρο των μεσιτών και των εμπόρων της διασκέδασης. Έτσι, στην περιοχή άνοιξαν (και συνεχίζουν να ανοίγουν) δεκάδες εστιατόρια, μπαρ, καφενεία και μεζεδοπωλεία, ενώ οι διάφορες free-press φυλλάδες, εξουσιοδοτημένοι αντιπρόσωποι του εν Ελλάδι εναλλακτικού lifestyle, δε σταματούν να τα διαφημίζουν σε κάθε τεύχος τους. Τα Πετράλωνα θεωρούνται πια ενδεδειγμένος τόπος βραδινής εξόδου, αλλά και εξαιρετική λύση κατοικίας, με αποτέλεσμα τα νοίκια να εκτινάσσονται στα ύψη. Ο δημόσιος χώρος συστηματικά καταλαμβάνεται από τραπεζοκαθίσματα (ειδικά στην περίπτωση της Τρώων έχουμε πάψει προ πολλού να αναγνωρίζουμε τα πεζοδρόμια) και παράλληλα επιβάλλεται μία ισοπεδωτική κουλτούρα κατανάλωσης εμπορευμάτων, τόπων, και σχέσεων. Η επικοινωνία, κατεκτημένη ως κοινωνικός όρος σε κάθε κοινότητα, υποβαθμίζεται σε κάτι που συμβαίνει παρεμπιπτόντως ανάμεσα σε καταναλωτές που αγοράζουν τις «προϋποθέσεις» της – το ποτό, τον καφέ, το «προνομιακό διαμέρισμα». Η πολυδιαφημιζόμενη «αναβάθμιση»σημαίνει την ταυτόχρονη απογύμνωση των περιοχών μας από τη ζωή τους, από την καθημερινότητα που διαμορφώνουν οι ίδιοι οι κάτοικοί τους. Σημαίνει, πολύ περισσότερο, την εξόριση εκείνων που δε μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά και κοινωνικά στην ιλουστρασιόν εικόνα του «νέου αθηναϊκού Κέντρου», την κατασκευή «υγιών ζωνών» για τους προνομιούχους μέσα σε μία πόλη όπου κυριαρχεί η αθλιότητα για τους υπόλοιπους/ες.
Η αντίσταση στην κατάσταση που προσπαθεί να παγιωθεί στην περιοχή είναι επιβεβλημένη. Όχι σα στρεβλή εμμονή στην «παράδοση», αλλά ως υπεράσπιση του κοινωνικού εδάφους πάνω στο οποίο δημιουργήσαμε και θέλουμε να συνεχίσουμε να δημιουργούμε σχέσεις, πάνω στο οποίο επεξεργαστήκαμε συλλογικές απαντήσεις, κάθε φορά που η γειτονιά το χρειάστηκε (από την υπέράσπιση της ελεύθερης πρόσβασης στου Φιλοπάππου μέχρι την καταστροφή κεραιών κινητής τηλεφωνίας και τη ματαίωση των σχεδίων του Δήμου Αθηναίων για κατασκευή εμπορικού κέντρου στην Κορεάτικη Αγορά). Στη νέα μορφή ερήμωσης που επιχειρείται να επιβληθεί θα συνεχίσουμε να απαντάμε διεκδικώντας τους ελεύθερους χώρους και δίνοντάς τους ζωή, οργανώνοντας τις αντιστάσεις μας συλλογικά και αδιαμεσολάβητα. Όσο κι αν προσπαθούν, οι εργολάβοι και οι έμποροι θα μας βρίσκουν συνεχώς μπροστά τους, να μην τους παραχωρούμε ούτε σπιθαμή από τις ζωές μας.
Η πιο αποτελεσματική αντίσταση, κατά την γνώμη μου, είναι η ενημέρωση. Ελάχιστοι κάτοικοι της περιοχής είναι ενήμεροι κι ακόμα λιγότεροι συμμετέχουν στις εκδηλώσεις σας γιατί δεν τις γνωρίζουν. Δεν έχουν όλοι πρόσβαση στο ίντερνετ ούτε διαβάζουν τις αφίσσες στους δρόμους που κατά καιρούς αναρτήζετε. Μήπως θα μπορούσατε να μοιράσετε πόρτα-πόρτα φυλλάδια που να εξηγούν τους κινδύνους που διατρέχει η περιοχή από τους κερδοσκόπους; Να δημιουργηθεί ένας σφιχτός κοινωνικός ιστός δράσης σε κάθε γειτονιά. Δεν ξέρω αν όλες αυτές οι συγκεντρώσεις που κάνετε είναι πολυσυμμετοχικές ή αν οδηγούν πραγματικά κάπου, το εύχομαι ολόψυχα.
Η πιο αποτελεσματική αντίσταση, κατά την γνώμη μου, είναι η ενημέρωση. Ελάχιστοι κάτοικοι της περιοχής είναι ενήμεροι κι ακόμα λιγότεροι συμμετέχουν στις εκδηλώσεις σας γιατί δεν τις γνωρίζουν. Δεν έχουν όλοι πρόσβαση στο ίντερνετ ούτε διαβάζουν τις αφίσσες στους δρόμους που κατά καιρούς αναρτήζετε. Μήπως θα μπορούσατε να μοιράσετε πόρτα-πόρτα φυλλάδια που να εξηγούν τους κινδύνους που διατρέχει η περιοχή από τους κερδοσκόπους; Να δημιουργηθεί ένας σφιχτός κοινωνικός ιστός δράσης σε κάθε γειτονιά. Δεν ξέρω αν όλες αυτές οι συγκεντρώσεις που κάνετε είναι πολυσυμμετοχικές ή αν οδηγούν πραγματικά κάπου, το εύχομαι ολόψυχα.
Η ενημέρωση, η επικοινωνία, η ανταλλαγή απόψεων είναι το πρώτο πράγμα που επιδιώκουμε όταν επιλέγουμε να μιλήσουμε δημόσια για ένα ζήτημα.
Όσον αφορά εκείνο το κομμάτι του δημόσιου λόγου για την “αναβάθμιση” των Άνω Πετραλώνων, που μας αφορά, επιλέξαμε την άμεση επαφή για να υπάρξει τριβή και ανταλλαγή απόψεων και με άλλον κόσμο. Έτσι βρεθήκαμε και στην λαϊκή αγορά της Καλλισθένους, μοιράσαμε στα μαγαζιά πέριξ της πλατείας αλλά και της Τρώων, εν τέλει το κείμενο συμπεριλαμβάνονταν και στην ύλη του 2ου φύλλου της εφημερίδας μας που μοιράζουμε σε όλες τις περιοχές που δραστηριοποιούμαστε χέρι-χέρι και πόρτα-πόρτα, καθώς και στον ηλεκτρικό σταθμό και το μετρό του Φιξ.
Αυτά είναι τα μέσα που έχουμε επιλέξει για να τοποθετούμαστε δημόσια (και με βάσει τις δυνατότητές μας), βέβαια ίσως κουβαλάνε και τα κουσούρια τους. Πάντα μπορεί κάποιος να “μείνει απ’ έξω”.
Από εκεί και πέρα η συμμετοχή, η ανάληψη δράσης είναι το ζητούμενο. Γιατί όταν προτάσσεις την αυτοοργάνωση και προσπαθείς να την κάνεις κτήμα σου στην καθημερινότητα, η ενεργητικότητα (σε αντιδιαστολή με την αδράνεια, την παθητικότητα) είναι το αμέσως επόμενο ζητούμενο.
Πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα που διαπραγματεύεται η παραπάνω προκήρυξη δεν μπορούμε να πούμε, έναν χρόνο μετά, ότι η εικόνα των Άνω Πετραλώνων είναι καλύτερη. Το ακριβώς αντίθετο μάλιστα. Οπότε εκ του αποτελέσματος μπορεί να κάποιος να κρίνει και να σκεφτεί τί έγινε, τί δεν έγινε και τί θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά.
Η ενημέρωση, η επικοινωνία, η ανταλλαγή απόψεων είναι το πρώτο πράγμα που επιδιώκουμε όταν επιλέγουμε να μιλήσουμε δημόσια για ένα ζήτημα.
Όσον αφορά εκείνο το κομμάτι του δημόσιου λόγου για την “αναβάθμιση” των Άνω Πετραλώνων, που μας αφορά, επιλέξαμε την άμεση επαφή για να υπάρξει τριβή και ανταλλαγή απόψεων και με άλλον κόσμο. Έτσι βρεθήκαμε και στην λαϊκή αγορά της Καλλισθένους, μοιράσαμε στα μαγαζιά πέριξ της πλατείας αλλά και της Τρώων, εν τέλει το κείμενο συμπεριλαμβάνονταν και στην ύλη του 2ου φύλλου της εφημερίδας μας που μοιράζουμε σε όλες τις περιοχές που δραστηριοποιούμαστε χέρι-χέρι και πόρτα-πόρτα, καθώς και στον ηλεκτρικό σταθμό και το μετρό του Φιξ.
Αυτά είναι τα μέσα που έχουμε επιλέξει για να τοποθετούμαστε δημόσια (και με βάσει τις δυνατότητές μας), βέβαια ίσως κουβαλάνε και τα κουσούρια τους. Πάντα μπορεί κάποιος να “μείνει απ’ έξω”.
Από εκεί και πέρα η συμμετοχή, η ανάληψη δράσης είναι το ζητούμενο. Γιατί όταν προτάσσεις την αυτοοργάνωση και προσπαθείς να την κάνεις κτήμα σου στην καθημερινότητα, η ενεργητικότητα (σε αντιδιαστολή με την αδράνεια, την παθητικότητα) είναι το αμέσως επόμενο ζητούμενο.
Πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα που διαπραγματεύεται η παραπάνω προκήρυξη δεν μπορούμε να πούμε, έναν χρόνο μετά, ότι η εικόνα των Άνω Πετραλώνων είναι καλύτερη. Το ακριβώς αντίθετο μάλιστα. Οπότε εκ του αποτελέσματος μπορεί να κάποιος να κρίνει και να σκεφτεί τί έγινε, τί δεν έγινε και τί θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά.